A mund të bëhet liria një barrë, shumë e rëndë për njeriun, diçka nga e cila ai përpiqet të shpëtojë?” – Erich F”romm, Ikja nga liria

Pse njerëzit ikin nga liria? Gjatë historisë, njerëzimi ka shfaqur një tendencë drejt këtij paradoksi në dukje kundërintuitiv. Siç rezulton, ky instinkt është shumë më i parashikueshëm nga sa na bëjnë të besojmë shpesh. 

“Në zgjedhjen e një jete të guximshme, në përqafimin e të mundshmes, edhe pse kjo do të thotë të ftojmë pasiguri në jetën tonë, ne nuk do të tundohemi t’i drejtohemi mazokizmit moral. Përkundrazi, duke bërë sipërmarrje ne zgjerojmë vazhdimisht kufijtë e zonës sonë të rehatisë, mësojmë se si të mbetemi elastik përballë dështimit dhe kultivojmë guximin, mbështetjen te vetja, pavarësinë dhe, si rrjedhim, respektin për veten. Dhe kështu mbetet vetëm një pyetje: a do të përqafojmë zotin tonë të brendshme dhe do të zgjedhim një jetë të guximshme, apo do t’i dorëzohemi krimbit tonë të brendshëm, do të ikim nga ankthet e lirisë dhe do të kërkojmë dikë apo diçka që ta quajmë mjeshtër? “Akti i parë i lirisë është ta zgjedhësh atë.”  ka shkruar psikologu William James. Dhe e dyta është të ndërmerrni veprimet që janë të nevojshme për të qenë të lirë dhe të kuptoni se jeta është e shkurtër dhe vuajtja më e madhe nuk vjen për ata që janë të guximshëm, por për ata që mbeten frikacakë.”